Obrazy i gwasze z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu
2 kwietnia – 10 sierpnia 2014
Jan Lebenstein urodził się w 1930 roku w Brześciu Litewskim nad Bugiem, zmarł w 1999 roku w Krakowie. Ukończył warszawską ASP pod kierunkiem Artura Nachta-Samborskiego.
Artysta zadebiutował w 1955 roku na Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki w warszawskim Arsenale. Pokazał tam pejzaże z Rembertowa pod Warszawą, w których krytycy doszukiwali się inspiracji twórczością Utrilla. Rok później w Teatrze Osobnym na Tarczyńskiej (mającym swoją siedzibę w mieszkaniu Mirona Białoszewskiego) została otwarta pierwsza indywidualna wystawa Lebensteina.
Pod koniec lat 50. rozpoczął cykl „Figur kreślonych”, usiłując wpisać postać ludzką w prostokątną płaszczyznę kartki papieru milimetrowego, który przyjaciele wykradali z biur specjalnie dla niego. Natomiast cykl „Figury osiowe” stał się uzewnętrznieniem jego ego, jego rozumienia istoty życia, trwania, śmierci, erotyzmu. Za ten cykl otrzymał Grand Prix na I Międzynarodowym Biennale Malarstwa Młodych w Paryżu w 1959 roku. W roku 1960 zamieszkał na stałe w stolicy Francji, gdzie rok później odbyła się jego wielka monograficzna wystawa w Museé d’Art Moderne de la Ville de Paris.
Decyzja o pozostaniu we Francji, bliskie związki ze światem paryskiej „Kultury” i pisarzami objętymi zakazem publikacji w Polsce spowodowały, że polskie muzea i galerie nie podejmowały prób wystawienia jego prac, a sam artysta unikał oficjalnych kontaktów z instytucjami PRL-u.
Lata 60. okazały się najważniejszym okresem twórczości Lebensteina. Wtedy powstały jego cykle: „Szkicownik intymny” (1960-65), „Potworne zwierzęta” (1960-65), „Kręgowce” (1966). W 1974 roku wykonał groteskowo-makabryczne ilustracje do powieści „Folwark zwierzęcy” George’a Orwella, wydanej w Polsce dopiero w 1985 roku.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu posiada najbogatszą w kraju – liczącą 126 sztuk – kolekcję dzieł Jana Lebensteina. Prace artysty zostały pozyskane do zbiorów przez wieloletniego dyrektora Muzeum Narodowego we Wrocławiu Mariusza Hermansdorfera, który w latach 70. był głównym, jeśli nie jedynym, ambasadorem sztuki Lebensteina w Polsce. Dzieła artysty przywoził z Francji do Polski, ukrywając je w bagażu podręcznym. To właśnie we Wrocławiu w 1977 roku odbyła się pierwsza w Polsce duża wystawa tego artysty. AK