czwartek, 28 marcaKrajowy Przegląd Samorządowy
Shadow

Zachować dziedzictwo

Rozmowa z Piotrem Śniguckim, dyrektorem Dolnośląskiego Zespołu Parków Krajobrazowych

Ustawa o ochronie przyrody z 2004 roku stanowi, że park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie i popularyzacja tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Parków krajobrazowych w Polsce mamy 121, a na Dolnym Śląsku jest ich 12 – w tym największy w kraju ponadregionalny Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy”.

– Wspomniana przez pana ustawa sprecyzowała wcześniejszą ustawę z 16 października 1991 roku. Minęło trochę lat, starsza ustawa miała kilkadziesiąt poprawek i nowelizacji i dlatego zdecydowano się na nowy akt prawny. Czytając definicję parku krajobrazowego łatwo skonstatować, że każdy człowiek może w takim parku znaleźć coś ciekawego dla siebie. Warto podkreślić, że ustawa mówi również o tym, iż grunty orne i leśne pozostają w gospodarczym użytkowaniu i jest to podstawowa różnica odróżniająca park krajobrazowy na przykład od parku narodowego. Nie jesteśmy zarządcą żadnego kawałka ziemi wchodzącego w skład parków, bowiem gospodarzami parków są samorządy i Lasy Państwowe.

Co zatem robicie?

– Czuwamy nad tym, aby obszar objęty tą formą ochrony przyrody po prostu nie został popsuty. Aby mogły go podziwiać również przyszłe pokolenia.

Mówił pan, że grunty orne i leśne pozostają w gospodarczym użytkowaniu…

– …bowiem nie jest tak, że na terenie parku krajobrazowego nie można nic robić. To nie jest rezerwat, choć pewne obostrzenia są i ustawa wymienia kilkanaście zakazów. Przy tworzeniu parku krajobrazowego nie jest konieczne wdrażanie w życie wszystkich zakazów, można wybrać tylko niektóre z nich oraz można je złagodzić, robiąc na przykład strefowanie. Zatem czegoś na terenie parku robić nie wolno, ale zakaz nie dotyczy wydzielonej strefy. Nikt przecież nie tworzy parków krajobrazowych po to, aby zahamować rozwój gmin. Krótko mówiąc, toczy się tutaj normalne życie z pewnymi obostrzeniami dotyczącymi na przykład zmian przekształcania gruntów i zakazu zmieniania stosunków wodnych.

Niektórzy mówią, że parki krajobrazowe przeszkadzają w działalności rolniczej…

– …ale tak naprawdę są tylko dwa zakazy: budowanie ferm metodą bezściełową i używanie gnojowicy jako nawozu, z wyjątkiem własnych pól i w określonych dawkach. Moim zdaniem te zakazy rolnictwu nie przeszkadzają.

Dbanie o parki krajobrazowe do zadań łatwych i prostych nie należy.

– Naszym zadaniem jest uzyskiwanie consensusu i wyważanie pewnych zagadnień. Nie mam władzy urzędniczej, a muszę wykonywać zadanie określone w ustawie. Trudno jest dlatego, że dążenia niektórych przedstawicieli miejscowych władz są często inne niż nasze priorytety – ochrona przyrody nie jest przez nich uważana za pierwszorzędną. Z drugiej strony, z większością włodarzy gmin dogadujemy się całkiem nieźle i jest z tym coraz lepiej. Polacy zaczynają postrzegać, że ochrona przyrody, a szczególnie krajobraz, to też jest nietuzinkowa wartość i bogactwo.

Parków nie można dewastować, a współżycia z przyrodą trzeba się uczyć.

– Nie trzeba parku krajobrazowego, aby zdawać sobie sprawę z tego, że nie wolno niszczyć przyrody. Przepisy zakazujące niszczenia walorów przyrodniczych obowiązują na terenie całego kraju, w parkach to bardziej widać, a zależy do także od terenu. Zniszczenie drzewa w gminie słabo zalesionej jest przecież od razu zauważalne. Świadomość ludzi jest coraz większa, a my nad nią pracujemy w ramach działań edukacyjnych. Corocznie prowadzimy bezpłatne zajęcia dla ponad 30 tysięcy dzieci, dostajemy dotacje i mocno współpracujemy z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Ponadto prowadzimy wzorcowe Centrum Edukacji Ekologicznej i Krajoznawstwa w Myśliborzu, gdzie corocznie organizowane są zajęcia dla kilkunastu tysięcy dzieci. Nie chcemy zastępować szkoły, raczej staramy się zapełnić lukę w programach szkolnych i pokazujemy to, co naszym zdaniem powinno być dla dzieci ważne w zakresie ochrony przyrody i środowiska naturalnego.

Działacie na zasadzie zrównoważonego rozwoju…

– …bowiem żadnej dziedziny nie powinno się ograniczać. Wiadomo, że na terenie parku ludzie będą mieszkać, że trzeba wykorzystywać jego wartości i chronić przyrodę. Trzeba mieć na względzie wszystkie te czynniki, nie można skupić się tylko na jednym. Problemem jest to, że na terenach parków krajobrazowych wielu chce odpoczywać i mieszkać, a ponadto na Dolnym Śląsku na terenach chronionych mamy ponad 80 procent wszystkich krajowych zasobów surowców skalnych.

Pewnie wielu ma chrapkę na wydobywanie tych skarbów.

– Tak to właśnie jest i stąd obostrzenia, np. zakaz wydobywania skał i surowców mineralnych, także piasku.

Cywilizacja zmienia krajobrazy, dzisiaj wyrastają jak grzyby po deszczu wielkie wiatraki.

– W naszym województwie realizowana jest strategia związana z rozwojem farm wiatrowych i tutaj właśnie występuje strefowanie, czyli wyznacza się tereny, gdzie mogą stanąć elektrownie wiatrowe. Musimy korzystać z energii odnawialnej, wiatraki trzeba stawiać, ale nie we wszystkich miejscach. Trzeba iść z duchem czasu, ale iść rozsądnie.

A co jest największym bogactwem dolnośląskich parków krajobrazowych?

– Na pewno różnorodność. Mamy parki typowo nizinne, doliny rzeczne i parki typowo górskie.

Jakie w przyszłości stoją najważniejsze zadania przed DZPK?

– Życie przynosi różne wyzwania, ale dzisiaj naszym najważniejszym zadaniem jest zachować jak najdłużej te piękne dolnośląskie tereny w postaci niezmienionej. Przyszłością jest też podnoszenie ludzkiej świadomości i działania dotyczące edukacji ekologicznej. Trzeba zachować to dziedzictwo, którym jest stworzony przez człowieka krajobraz i które przez człowieka może być zniszczone.

Rozmawiał Sławomir Grymin


 

Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych jest laureatem wielu nagród. Wśród nich są:

  • Dolnośląski Klucz Sukcesu

  • Nagroda Zielonego Liścia – nagroda WFOŚiGW we Wrocławiu dla najlepszego ośrodka edukacji ekologicznej

  • Lider Polskiej Ekologii w 2011 r. – nagroda Ministra Środowiska

  • Promotor Polskiej Ekologii w 2012 r. – nagroda przyznawana przez Narodową Radę Ekologiczną

  • Polska Nagroda Krajobrazowa 2012 – pierwszy laureat tej nagrody i prawo do reprezentowania Polski w edycji konkursu w całej Unii Europejskiej

  • Wyróżnienie w konkursie Panteon Polskiej Ekologii w 2013 r.