Rozmowa z Krystianem Kosztyłą, burmistrzem Ścinawy
– Zazwyczaj rozmawiamy o inwestycjach infrastrukturalnych i szeroko rozumianej gospodarce Ścinawy, ale gmina to także kultura, rekreacja i wspaniałe zasoby natury.
– Ścinawa jest miastem leżącym nad Odrą, zatem jej walory naturalne wiążą się z tą rzeką. To m.in. atrakcje przyrodnicze, starorzecza, lasy łęgowe oraz rezerwat przyrody. A co za tym idzie – siedliska rzadkich gatunków, m.in. ptaków.
– Nie ma u was wielkiego i uciążliwego przemysłu, dlatego też fauna i flora mają się całkiem dobrze.
– Rzeczywiście, takiego przemysłu u nas nie ma, a nasz samorząd konsekwentnie promuje ścinawskie walory przyrodnicze, będące naturalnym i oczywistym skarbem. Od roku 2016 działa u nas Regionalny Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Dziewinie, gdzie na zajęciach omawiane są m.in. atuty naturalne naszej ścinawskiej ziemi, a uczniowie spacerują po ścieżkach edukacyjnych. Ponadto prowadzone są także spotkania z zakresu odnawialnych źródeł energii – rocznie ośrodek odwiedza około sześciu tysięcy uczniów. Poza tym w Dziewinie organizowane są plenery artystyczne – rzeźbiarskie i malarskie. To inicjatywa działającego tam Stowarzyszenia Aktywny Dziewin. Ponadto pod koniec roku 2018 otworzyliśmy w Ścinawie – w pięknym budynku wpisanym do wojewódzkiego rejestru zabytków – Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Pałacyk”, dysponujące tanimi, ale o wysokim standardzie 52 miejscami noclegowymi.
– A turystyka wodna?
– Będzie oczywiście związana z Odrą. Powstaje Port Ścinawa, a ponadto pod koniec 2018 roku zleciliśmy budowę i dostawę jednostki pływającej, którą realizuje stocznia w Januszkowicach koło Kędzierzyna-Koźla. Powstaje statek pasażerski na 92 osoby, z pokładem dolnym i górnym, w tym sala wykładowa, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne. W weekendy i w wakacje będziemy realizować także rejsy komercyjne, planujemy pływać do Lubiąża, gdzie znajduje się największy w Polsce pocysterski klasztor, ale również do innych miejsc, w których można będzie zacumować – np. do Chobieni w gminie Rudna.
Rozmawiał Sławomir Grymin
Ludzie byli tutaj już w neolicie i upodobali sobie ścinawską ziemię aż do dzisiaj, a do zachowania ciągłości osadniczej i rozwoju osady przyczyniło się jej położenie w miejscu najstarszych i najdogodniejszych przepraw przez Odrę.
Pierwsza pisana wzmianka o miejscowości pochodzi z dokumentu wystawionego w 1202 roku przez papieża Innocentego III, który wymienia Ścinawę jako wieś należącą do klasztoru w Trzebnicy, która prawa miejskie otrzymała prawdopodobnie w wieku XIII, a w latach 1319-1365 była stolicą odrębnego księstwa ścinawskiego.
Ciężkie chwile przeżywała Ścinawa podczas wojen husyckich, w roku 1428 spaleniu uległo przedmieście i kościół. W roku 1492 przeszła pod władanie czeskie, a dwa lata później została przekształcona w wolne państwo stanowe i przekazana wraz z Rudną staroście królewskiemu, burgrabiemu Georgowi von Stein.
Podczas wojny trzydziestoletniej przechodziła z rąk do rąk, a w roku 1632 zniszczył Ścinawę doszczętnie ostrzał artyleryjski. Wojny śląskie oszczędziły miastu strat materialnych, jednakże mieszkańcy musieli płacić daniny przechodzącym wojskom.
W kampanii napoleońskiej często przez Odrę w Ścinawie przeprawiały się wojska francuskie, pruskie i rosyjskie, a w roku 1813 w mieście spotkali się król pruski Fryderyk Wilhelm III i car rosyjski Aleksander I.
Ożywienie gospodarcze przyniósł Ścinawie wiek XIX – powstały cukrownia, huta, fabryka mydła, tartak, kwaszarnia kapusty i ogórków, drukarnia, linia kolejowa oraz most kolejowy. W latach 1820-1932 była nawet siedzibą powiatu.
Podczas II wojny światowej znajdowały się tutaj liczne podobozy jeńców wojennych – polskich, francuskich i rosyjskich. Cały przemysł Ścinawy przestawiono na produkcję wojenną, a w roku 1945 miasto przekształcono w silny punkt niemieckiego oporu. W trakcie zaciekłych walk uległo zniszczeniu w prawie 80 procentach, a radziecki korpus zdobył je 31 stycznia 1945 roku.
• • •
Zachowały się nieliczne budowle świadczące o dawnej świetności miasta. Najważniejszy jest kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Ciekawym obiektem jest także kompleks zabudowań dworca kolejowego wraz z budynkami towarzyszącymi i jest to jeden z dwóch zabytków technicznych na terenie powiatu. Także interesującym i godnym zwiedzenia jest jedyny zachowany w powiecie lubińskim kirkut – cmentarz żydowski. Niestety, nie ma już ścinawskiego zamku i zespołu klasztornego, które zniszczono w trakcie walk o miasto w roku 1945.
• • •
Łęgi Odrzańskie są mozaiką lasów, łąk, pól, bagien i wód, leżącą w dolinie środkowego biegu Odry, a ich środkowa część znajduje się na obszarze Obniżenia Ścinawskiego. Zachowało się tutaj wiele naturalnych krajobrazów i siedlisk doliny wielkiej rzeki – poddawane okresowym zalewom lasy łęgowe i łąki, nadrzeczne skarpy i malownicze starorzecza. To bez wątpienia obszar o wielkim przyrodniczym bogactwie, jakiego daremnie by szukać w wielu naszych parkach narodowych. A przede wszystkim 88 gatunków roślin i zwierząt umieszczonych w Czerwonych Księgach – 22 gatunki roślin, 17 gatunków bezkręgowców, 47 gatunków kręgowców, w tym 38 gatunków ptaków.
Najważniejsze tegoroczne imprezy kulturalne
• 12 maja – Łabędzi Bieg
• 1-2 czerwca – Dni Ścinawy
• 2 lipca – Flis Odrzański
• 19-20 lipca – Festiwal Ścinawski Blues nad Odrą
• 24 sierpnia – dożynki gminno-powiatowe