Planetarium Śląskie w Chorzowie powstało w 1955 roku jako pierwsza tego rodzaju placówka w Polsce. W 2018 roku rozpoczął się proces przebudowy i modernizacji, który zakończono cztery lata później. Obecnie to jeden z najnowocześniejszych parków nauki na świecie, który stał się – co oczywiste – jedną z głównych atrakcji Górnego Śląska.
W Planetarium Śląskim prezentowane są zagadnienia związane z trzema dziedzinami nauki: sejsmologią, meteorologią i astronomią. Niespotykane w innych podobnych miejscach stanowiska ekspozycyjne nie tylko pokazują różne zjawiska fizyczne, ale także pozwalają ich doświadczać. Można przeżyć trzęsienie ziemi, stanąć tuż przy prawdziwej błyskawicy, czy odbyć symulowany lot w kosmos.
Niebo na Ziemi
Na Śląski Park Nauki składa się sala planetarium, ekspozycja geofizyka, ekspozycja astronomia, symulatory lotu w kosmos oraz wieża widokowa. W sali planetarium pierwszy seans odbył się w 1955 roku. Po przebudowie i modernizacji sala została wyposażona w jeden z najnowocześniejszych na świecie systemów wizualizacji nieba. Analogowy rzutnik GOTO Chiron III jest w stanie wyświetlić na mającym niemal 800 metrów kwadratowych sferycznym ekranie około 100 milionów gwiazd. System 10 cyfrowych rzutników SONY rozmieszczonych wokół ekranu jest w stanie wyświetlić na kopule dowolne ruchome obrazy w rozdzielczości True 8K. Sala wyposażona jest w 300 wygodnych, rozkładanych foteli i 12 leżanek. Na horyzoncie umieszczono zrekonstruowaną panoramę przedstawiającą Katowice, Chorzów i Siemianowice Śląskie w 1955 roku.
Nauka inaczej
Ekspozycja geofizyka to interaktywna ekspozycja, na której prezentowane są zjawiska związane z sejsmologią i meteorologią. Na interaktywnych stanowiskach można przeżyć m.in. symulowane trzęsienie ziemi, zobaczyć i usłyszeć prawdziwe błyskawice generowane przez cewkę Tesli, a także być świadkiem powstawania chmur i opadów atmosferycznych. Natomiast ekspozycja astronomia znajduje się tuż pod słynnym zegarem słonecznym. W jej centralnym punkcie znajduje się historyczny projektor Zeissa, który wyświetlał w Planetarium Śląskim gwiazdy przez prawie 63 lata. Można tu również zobaczyć drewniany pulpit sterujący. Wokół sali rozmieszczone są interaktywne stanowiska prezentujące zagadnienia związane z astronomią: między innymi różnego rodzaju instrumenty obserwacyjne takie jak lunety, teleskopy czy celostat. Jedną z największych atrakcji tej ekspozycji jest pokój pozwalający na spacer wśród gwiazd w okularach 3D.
Niezwykłe kapsuły
Są też wspomniane wcześniej symulatory lotów w kosmos. 406 kilometrów – na taką wysokość zabiera pasażerów pięć ultranowoczesnych symulatorów lotu. Jednoosobowe kapsuły mają możliwość obrotu we wszystkich kierunkach, fotele zostały wyposażone w siłowniki, a kosmiczni turyści w czasie lotu korzystają z gogli VR. To wszystko sprawia, że odczucia z wirtualnego lotu do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej są niezwykle realistyczne. Pasażerowie doświadczają drgań, przeciążeń, a także, chwilowo, stanu nieważkości. Lot symulatorem to także niezwykła okazja do tego, by zobaczyć z lotu ptaka Park Śląski i otoczenie Planetarium – Śląskiego Parku Nauki. Po wejściu do specjalnych komór zwiedzający przenoszą się na chwilę w różne strefy klimatyczne, a stanowisko z niemal dwumetrowej średnicy ekranem kulistym pozwala na sprawdzenie, jak z kosmosu wygląda Ziemia i inne planety Układu Słonecznego.
Udana inwestycja
Przebudowa i modernizacja Planetarium Śląskiego kosztowały ok. 160 mln zł i zostały sfinansowane ze środków własnych Województwa Śląskiego oraz ponad 100 mln zł dofinansowania ze śląskiego Regionalnego Programu Operacyjnego.
– Ponieważ od początku planetarium zajmowało się trzema dziedzinami wiedzy – astronomią, sejsmologią i meteorologią, postanowiliśmy, że Śląski Park Nauki będzie dotyczył tych dziedzin. Budynek został poszerzony, zwiększono powierzchnię o prawie 3 tys. mkw. Projekt został tak wykonany, żeby nie zaburzać architektury zabytkowego budynku planetarium. Cała nowa powierzchnia znalazła się pod ziemią i stanowi cokół dla starej zabudowy. Nie zaburza bryły budynku znanego z kształtu Saturna z pierścieniem, a jednocześnie jest dosyć funkcjonalna – wyjaśnia Stefan Janta, dyrektor Planetarium Śląskiego.
(śpn/sspap/mnm)
Budynek Śląskiego Parku Nauki jest przystosowany do zwiedzania przez osoby z niepełnosprawnościami – m.in. zamiast schodów zainstalowano tu windy i wybudowano rampy, a eksponaty opisane są także w języku Braille’a. Obok kompleksu stanęła również nowa wieża widokowa.
Śląski Park Nauki jest jedną z najnowocześniejszych tego typu placówek na świecie – nie oznacza to, że skończyły się pomysły na nowe atrakcje obiektu. – Otrzymaliśmy dofinansowanie na modernizację obserwatorium astronomicznego i jeszcze w tym roku spodziewamy się wymiany starego refraktora na nowy teleskop. Poza tym zamierzamy jeszcze w tym roku zainstalować mały radioteleskop w pobliżu planetarium. Chcielibyśmy, żeby młodzi ludzie mogli mieć dostęp zarówno do jednego, jak i drugiego instrumentu – zaznaczył dyrektor planetarium.