Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO na 43. Sesji w Baku wpisał Krzemionkowski Region Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego. To 16. polski wpis na tej liście i jednocześnie pierwsze polskie stanowisko archeologiczne wpisane na listę.
Ktoś kiedyś powiedział, że Krzemionki to swoista kapsuła czasu. To tu w odległej o tysiąclecia przeszłości wyładowała się gigantyczna energia ludzka. To pomnik wielkiego wysiłku minionych pokoleń. A jednocześnie to miejsce niezwykłe, które skrywa w sobie niezaprzeczalne cuda. Odwiedzając krzemionkowskie kopalnie, mamy niepowtarzalną okazję zobaczyć miejsce niewiele zmienione od czasu, gdy przed kilku tysiącami lat wycofał się z nich ostatni neolityczny górnik.
Odkrywanie przeszłości
Krzemionkowska kopalnia przedhistoryczna została odkryta w roku 1922 przez geologa Jana Samsonowicza. Jak podają pracownicy Muzeum Archeologicznego i Rezerwatu „Krzemionki”, to stało się początkiem wszystkiego, co dzisiaj dzieje się w tym miejscu. Obecnie trasa turystyczna w Krzemionkach liczy około 1,5 km długości i prezentuje oryginalne wyrobiska neolitycznych kopalń, hałdy górnicze oraz zagłębienia poszybowe składające się na wyjątkowy krajobraz przemysłowy sprzed 5000 lat. Najciekawszą częścią trasy jest jej fragment poprowadzony pod ziemią.
Historia trasy podziemnej w Krzemionkach sięga końca lat 50. To wówczas turyści zaczęli zwiedzać częściowo odgruzowane podziemia kopalń. Badania archeologiczne prowadzone na przełomie lat 70. i 80. umożliwiły wykonanie pierwszego odcinka profesjonalnej trasy turystycznej.
Obecna trasa podziemna pozwala na obejrzenie zarówno świetnie zachowanych wyrobisk pradziejowych kopalń krzemienia pasiastego, jak i zapoznanie się z geologią regionu. Podziemna trasa turystyczna w Krzemionkach jest jedynym tego typu obiektem na świecie otwartym dla szerszej publiczności.
Możemy być dumni
– Krzemionki Opatowskie są bardzo ważnym świadectwem życia prehistorycznych społeczności – powiedziała wiceminister kultury Magdalena Gawin. Zaznaczyła również, że wpisanie Krzemionek na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego jest dla Polski ogromnie istotne i jest przedmiotem dumy.
– Komitet Światowego Dziedzictwa uznał wyjątkową wartość regionu krzemionkowskiego, ponieważ stanowi on wybitne dzieło twórczego geniuszu człowieka, niesie unikalne świadectwo tradycji kulturowej i jest wybitnym przykładem zespołu obiektów techniki i krajobrazu, który ilustruje znaczący etap w historii ludzkości – podkreśliła wiceminister.
Rzadki, twardy i piękny
Krzemień pasiasty pozyskiwany w regionie krzemionkowskim należał do najrzadszych na świecie. Jego walory estetyczne, kolor oraz wzór posiadały głęboką wartość symboliczną, której dowodem było rozprzestrzenianie się wyrobów z Krzemionek na ogromnym obszarze od współczesnej Litwy po Czechy i od Niemiec po tereny dzisiejszej Ukrainy. Badania archeologiczne wskazują, że ozdobne ostrza siekierek z krzemienia pasiastego były składane do grobów wojowników, a miniaturowe, kilkucentymetrowe siekierki służyły prawdopodobnie jako amulety.
Odwiedzając region świętokrzyski, i dzisiaj w wybranych miejscach możemy kupić drobne wyroby z krzemienia pasiastego (spinki, pierścionki, broszki). Powstają one w nielicznych warsztatach. Krzemień pasiasty posiada trzy najważniejsze cechy kamienia jubilerskiego: rzadkość występowania, dekoracyjność i odpowiednią twardość.
(mkidn, tm)
Krzemionki, położone w województwie świętokrzyskim, niedaleko Ostrowca Świętokrzyskiego, to znakomity przykład inwencji twórczej prehistorycznego człowieka w dziedzinie wydobycia krzemienia pasiastego.
Muzeum Archeologiczne i Rezerwat „Krzemionki” znajduje się 8 km na północny wschód od Ostrowca Świętokrzyskiego, tuż przy drodze wojewódzkiej nr 754, między wsiami Sudół i Magonie, w kierunku Bałtowa.
Polskie miejsca dziedzictwa
Na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego znajduje się obecnie 16 miejsc w Polsce. Są to: Stare Miasto w Krakowie, kopalnie soli w Bochni i Wieliczce, niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, Białowieski Park Narodowy, Stare Miasto w Warszawie, Stare Miasto w Zamościu, średniowieczny zespół miejski Torunia, zamek w Malborku, zespół architektoniczno-krajobrazowy w Kalwarii Zebrzydowskiej, Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy, Park Mużakowski, drewniane kościoły południowej Małopolski (w Binarowej, Bliznem, Dębnie, Haczowie, Lipnicy, Murowanej i Sękowej), wrocławska Hala Stulecia, drewniane cerkwie regionu karpackiego, kopalnia w Tarnowskich Górach, Krzemionki Opatowskie.