Wielkie święto zabytków i tradycji miało w tym roku swój początek u świętej Anny w Oleśnie. Bo to właśnie w tym mieście z ponad 800-letnią historią odbyła się ogólnopolska inauguracja 26. edycji Europejskich Dni Dziedzictwa.
Oleskie sanktuarium pw. św. Anny to zapewne jeden z najpiękniejszych kościołów drewnianych w naszym kraju. Ze względu na swój kształt nazywany jest „oleską różą zaklętą w drewnie”. W kwietniu rozpoczęły się tam obchody 500-lecia konsekracji świątyni. Natomiast w sobotę, 8 września, właśnie u świętej Anny mszą świętą w intencji ojczyzny rozpoczęły się ogólnopolskie obchody Europejskich Dni Dziedzictwa, w tym roku w naszym kraju pod hasłem „Niepodległa dla wszystkich”.
Mszy świętej przewodniczył biskup opolski Andrzej Czaja. Licznie zebrani wierni modlili się za mądrość rządzących, uczciwość obywateli, zgodę i sprawiedliwość, za to, abyśmy żyli w pokoju i dobrobycie. Msza święta w oleskim sanktuarium była łącznikiem świętowania naszego dziedzictwa zarówno w wymiarze materialnym, jak i duchowym. Mogła być też odebrana jako symboliczne dziedzictwo przeszłości, bo odbywała się w miejscu, w którym od setek lat przechowywana jest figurka Matki Boskiej Samotrzeciej, zwana łączniczką pokoleń. A czymże innym jak nie łącznikiem przeszłości z teraźniejszością są organizowane w całej Europie Dni Dziedzictwa.
W słowie do zebranych biskup Andrzej Czaja, odwołując się do przekazów z Ewangelii, mówił m.in. o konieczności kreatywnego działania i odrzucenia poczynań destrukcyjnych. Apelował, by znać swoją tożsamość, wiedzieć, kim się jest, ale jednocześnie wzywał do otwartości na innych.
– Jeśli niepodległa ojczyzna nasza ma być dla wszystkich – dla tych, którzy w niej żyją, dla tych, którzy chcą w niej żyć – to potrzeba w nas otwartej tożsamości – mówił opolski biskup. Dodał jednocześnie: – Przy zatroskaniu o kulturę materialną trzeba pamiętać, że nasze dziedzictwo to nie tylko wspaniałe obiekty. Są też wspaniałe dzieła kultury duchowej i to one są źródłem całej reszty. Jeśli w człowieku jest zdrowy duch, to również to, co czyni, będzie zdrowe. Kiedy myślę o duchowej kulturze naszej cywilizacji zachodnioeuropejskiej, to co mam na myśli? Jest zbudowana na Akropolu, Kapitolu i Kalwarii. Ta duchowa kultura wyrasta z greckiej kultury myśli i słowa, z rzymskiej kultury prawa i judeochrześcijańskiej kultury wiary. To jest to dziedzictwo duchowe, na którym budujemy. To są nasze korzenie. Wierność im to podstawa zdrowia naszego kontynentu.
Kolejna część uroczystości związanych z ogólnopolską inauguracją Europejskich Dni Dziedzictwa odbyła się w miejskim amfiteatrze. Mieszkańców, gości, przedstawicieli władz wojewódzkich przywitał Sylwester Lewicki, burmistrz Olesna. Powiedział, że dla miasta to ogromny zaszczyt, że jest organizatorem tego szczególnego wydarzenia.
– Kiedy pytają mnie, jak to się stało, że takie stosunkowo nieduże miasto jest miejscem ogólnopolskiej inauguracji EDD, to odpowiadam, że małe społeczności potrafią się świetnie zorganizować. I to widać. Żeby zorganizować tak wiele tak ciekawych przedsięwzięć popularyzujących dzieje Ziemi Oleskiej, włączyły się liczne grupy mieszkańców. Pokazujemy, że umiemy robić rzeczy niezwykłe – mówił Sylwester Lewicki.
Trzeba zaznaczyć, że oleskie uroczystości odbywały się pod patronatem honorowym Prezydenta RP. List od Andrzeja Dudy odczytał Bartosz Skaldawski, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa: „Europa to wspólne korzenie, a zarazem wielość lokalnych tradycji. To różnorodność językowa, ale i wspólnota myśli przenikniętej chrześcijańską duchowością. To przywiązanie do małej ojczyzny, ale i świadomość, że jej losy są częścią większej historii. Dni Dziedzictwa są dobrą okazją, by przypomnieć, że my, Polacy, od początków naszej państwowości czynnie uczestniczyliśmy w europejskiej kulturze. (…) Zachęcam wszystkich naszych rodaków do aktywnego poznawania tego wspaniałego dorobku. Jestem głęboko przekonany, że piękno polskiej kultury jest w stanie zachwycić każdego, dlatego tak ważne jest dzielenie się tym bogactwem i jego ochrona” – napisał prezydent Duda.
Część artystyczna spotkania w amfiteatrze to wspaniały występ Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. Zresztą imprez związanych z inauguracją EDD było mnóstwo. Między innymi po raz pierwszy zorganizowany został Rodzinny Rajd Rowerowy „Szlakiem Książąt Opolskich”. Wzięło w nim udział prawie 200 osób. Odbyły się konkursy plastyczne i filmowe. Można było wysłuchać świetnych prelekcji, m.in. Ewy Cichoń, dyrektorki Oleskiego Muzeum Regionalnego, o Janinie Kłopockiej, autorce Znaku Rodła. Odbyły się spacery historyczne, koncerty, kiermasze (smakowity „Oleski Koszyk”), gry terenowe. Oblegane było stoisko Międzynarodowego Centrum Kultury z Krakowa. Numizmatycy i filateliści przygotowali wystawę związaną ze 100-leciem niepodległości Polski. Można się też było zapoznać z przebogatą historią oleskiego drukarstwa. Oczywiście było też czytanie „Przedwiośnia”, wzbogacone o lektury związane z historią Ziemi Oleskiej.
Tomasz Miarecki
Kto pamięta, ten jest
Idea Europejskich Dni Dziedzictwa narodziła się jesienią 1985 roku w Grenadzie, w Hiszpanii, podczas II Konferencji Rady Europy. Francuski minister kultury zaproponował wtedy rozszerzenie na całą Europę zainicjowanych we Francji Dni Otwartych Zabytków. Zainspirowało to w 1991 roku Radę Europy do ustanowienia Europejskich Dni Dziedzictwa. Pierwsza edycja Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce odbyła się w 1993 roku. Od ponad dwudziestu lat na terenie całej Polski odbywają się wydarzenia specjalne, imprezy plenerowe, koncerty, wystawy, a właściciele zabytków udostępniają miejsca na co dzień niedostępne. Koordynatorem Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce jest Narodowy Instytut Dziedzictwa.