Poprawiła się skuteczność aparatu skarbowego w zapobieganiu wyłudzeniom podatku VAT. W 2017 r. dochody z podatku od towarów i usług były o 24 proc., czyli o 30 mld zł, wyższe niż w roku 2016. Było to efektem dobrej koniunktury, ale też wprowadzonych zmian i narzędzi, które poprawiły jego ściągalność.
Najwyższa Izba Kontroli postanowiła dokładnie przyjrzeć się temu, co dzieje się wokół podatku VAT. Pewna część przedstawicieli opozycji (szczególnie ci, którzy wcale nie tak dawno temu decydowali o tym, co dzieje się w Polsce) twierdzi, że opowieści o zwiększonych wpływach z VAT to tylko (prawie tylko) propaganda, szum medialny i wielka ściema. Druga strona, czyli przedstawiciele tych, którzy od dwóch lat rządzą Polską, przekonują, że wpływy z podatku od towarów i usług (od angielskiej nazwy Value Added Tax nazywanego popularnie VAT-em) rosną, i to znacznie. A jednym z głównych czynników, który ma na to wpływ, jest walka z tzw. szarą strefą, z mafią VAT-owską, z lukami w przepisach prawnych (celowymi?) umożliwiającymi wyprowadzanie wielomiliardowej kasy do prywatnych portfeli.
Karuzele pełne złodziei
Jak podali przedstawiciele NIK, wpływy z podatku VAT stanowią podstawowe źródło dochodów budżetu państwa (ponad 40 proc.). W latach 2013-2015 zjawisko wyłudzania VAT występowało na szeroką skalę. Nasiliło się wykorzystywanie fikcyjnych faktur. Groźne były także tzw. karuzele podatkowe, czyli tworzone przez oszustów struktury pozorujące przepływ towarów pomiędzy państwami Unii Europejskiej, służące wyłudzeniu podatku VAT. Administracja podatkowa i skarbowa nie była wówczas wystarczająco skuteczna w zwalczaniu oszustw związanych z VAT.
NIK zauważa, że sytuacja poprawiła się w kontrolowanym przez Izbę okresie 2016 r. i pierwszej połowie roku 2017. W 2017 r. dochody z podatku od towarów i usług wzrosły o 24 proc., czyli o 30 mld zł w porównaniu do roku poprzedniego. Obniżył się także poziom luki podatkowej w VAT.
Coraz szczelniej…
W 2017 r. wszedł w życie także szeroki pakiet zmian uszczelniających VAT. Wdrożono rozwiązania nakierowane na eliminację oszustw oraz poprawę ściągalności tego podatku. W ramach pakietu zlikwidowano rozliczenia kwartalne dla podatników innych niż mali podatnicy oraz możliwość rozliczeń kwartalnych w okresie pierwszego roku od rejestracji. Zmodyfikowano także zasady dokonywania zwrotów VAT w terminie 25-dniowym. Przywrócono również sankcje podatkowe za nierzetelne rozliczanie podatku VAT oraz podwyższono kary za wystawianie i posługiwanie się fałszywymi fakturami. Rozszerzono zakres stosowania mechanizmu odwróconego obciążenia.
Informatyczne wsparcie
Oprócz rozwiązań prawnych stopniowo wprowadzano także narzędzia informatyczne wykorzystujące dane z obowiązkowo składanych przez podatników informacji o prowadzonej ewidencji na potrzeby VAT. Dostęp urzędów skarbowych do jednolitych plików kontrolnych oraz centralnie identyfikowanych niezgodności w rozliczeniach podatników i ich kontrahentów usprawnił weryfikację deklarowanych przez przedsiębiorców kwot podatku naliczonego i należnego, w tym weryfikację zasadności deklarowanych zwrotów VAT.
Wyraźny wzrost dochodów budżetu państwa z podatku od towarów i usług w 2017 r. wystąpił w okresie dobrej – kolejny rok z rzędu – sytuacji gospodarczej. Zdaniem NIK za wcześnie, aby stwierdzić, że osiągnięta poprawa ściągalności VAT będzie trwała. Nadal występują poważne zagrożenia dla gromadzenia dochodów z tego podatku. Wymagają one intensywnych działań służb podległych szefowi Krajowej Administracji Skarbowej, wspartych nowymi narzędziami analitycznymi mającymi na celu usprawnienie oraz przyspieszenie reakcji na rozpoznawane ryzyka. Dlatego w wyniku kontroli Izba za zasadne uznała przygotowanie kolejnych rozwiązań usprawniających pobór VAT i ograniczających jego wyłudzanie.
(NIK, ot)