Niemcza to obecnie małe miasto, liczące zaledwie 2900 mieszkańców, natomiast cała gmina liczy 5400 mieszkańców. To małe dolnośląskie miasto jest prawdziwym skarbem regionu i perłą Śląska.
Wyjątkowość Niemczy wiąże się z jej historią i jedynym, niepowtarzalnym kształtem urbanistycznym. Idąc wzdłuż murów miejskich, można poznać obrys grodu z X wieku. Miasto nigdy nie mogło być większe, ponieważ musiało zmieścić się w obrębie dawnego grodu. Do Niemczy wjechać można było przed wiekami wyłącznie dwiema drogami, od południa i od północy. Tak jest do dziś. Zamykając bramę północną i południową, można nadal pobierać opłaty (myta) za wjazd do centrum współczesnej Niemczy. Sjenitowe ciosy, z których zbudowany był gród, wpisują się we współczesny krajobraz miasta, jako podbudowa wyniesienia skalnego, tak jak rzędy schodów, po których mieszkańcy codziennie wspinają się, by wejść do centrum. Sjenitowe ciosy tworzą też monumentalne mury miasta. W średniowieczu, przy wejściu do grodu od północy, atak wojów spowalniała szykana, która dziś spowalnia wjazd nowoczesnych samochodów do Rynku. Obecnie Niemcza liczy tyle samo kamienic, ile parcel liczył średniowieczny gród. Pełne niespodzianek dla turystów wyniesienie skalne wraz z owalnym Rynkiem to unikatowy zabytek objęty w całości ochroną konserwatorską.
Wielkim zainteresowaniem turystów cieszy się prezentacja, odrestaurowanej społecznie przez członków Towarzystwa Miłośników Niemczy i Ziemi Niemczańskiej, makiety trójczłonowego niemczańskiego grodu z X po XIII wiek.
Największe wydarzenie w dziejach Niemczy – obrona grodu w roku 1017 – zostało ożywione przez Niemczański Ośrodek Kultury oraz Towarzystwo Miłośników Niemczy dzięki organizacji corocznych obchodów milenijnych. Od roku 2015, we wrześniu, niemczański Rynek zamienia się w średniowieczny gród, w którym rozbijają swoje obozowiska wojowie, prezentują się liczne grupy rekonstrukcyjne, odbywają się jarmarki, a mieszkańcy Niemczy w strojach z epoki występują w spektaklach historycznych pokazujących dzieje obrony grodu.
W roku 2017 z okazji obchodów Tysiąclecia Obrony Niemczy do wydarzeń dołączyli mieszkańcy miast partnerskich z Czech i Niemiec, z którymi aktywną współpracę prowadzi niemczańskie Towarzystwo Partnerstwa Miast. Zgodnie z planami ośrodka kultury oraz prężnie działających stowarzyszeń, od roku 2018, czyli stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości, wrześniowe świętowanie obrony Niemczy obchodzone jest jako święto Kasztelanii Niemczańskiej i połączone jest z jarmarkiem kasztelańskim.
Po likwidacji w latach 50. muzeum regionalnego, jego rolę przejął Niemczański Ośrodek Kultury, gdzie znajduje się Milenijna Ekspozycja Stała prezentująca m.in. odrestaurowany witraż w roku 1936, kamienną tarczę zegara wieżowego firmy „Hadank & Sohn” z Hoyerswerdy i repliki nieznanych dotąd dzwonów wieżowych niemczańskiego ratusza. Dzięki organizowanym od ponad 20 lat przez TMN wydarzeniom Europejskich Dni Dziedzictwa wystawa wzbogacona została o wielkoformatowy obraz (8×3 m) przedstawiający ostatni szturm na Niemczę podczas obrony w roku 1017. Cykliczne spotkania prezentujące dziedzictwo kultury Niemczy organizuje Stowarzyszenie Muzeum Ziemi Niemczańskiej.
Zgodnie z przywilejem nadanym Niemczy przez króla Władysława Jagiellończyka odbywają się tu dwa jarmarki w roku. Na tydzień przed Wielkanocą i Bożym Narodzeniem stowarzyszenia działające na terenach wiejskich i liczni społecznicy gromadzą się na niemczańskim Rynku, organizując sprzedaż produktów lokalnych.
Przed Niemczą jeszcze wiele działań na rzecz promocji dziedzictwa ziemi niemczańskiej. Ich najlepszym źródłem jest historia czasu świetności niepokonanego grodu. Jak powiedział były mieszkaniec Niemczy Jurgen Scholzel: „Niemcza to prawdziwe złoto turystyki”.
(TS)