Nie z pierwszych stron i może właśnie dlatego zawsze do czytania. Bo nowości z pierwszych stron bardzo często szybko odchodzą w niebyt i po tygodniu nikt o nich nie pamięta. A artykuły historyczne Stanisława Borkowskiego zebrane w książce „Historia nie z pierwszych stron gazet” w niebyt nigdy nie odejdą, bo coraz silniejsza jest w nas świadomość, że dzieje naszych małych ojczyzn to nasze dzieje, niezależnie od wszelkich polityczno-wojennych zawirowań.
„Historia nie z pierwszych stron gazet” to opowieści o miejscach i ludziach powiatu oławskiego. Stanisław Borkowski (1952-2003) trafił do Oleśnicy Małej po studiach na Akademii Rolniczej we Wrocławiu, rozpoczął pracę w Zakładzie Doświadczalnym Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, założył rodzinę i został tu do końca życia. I właśnie na oławskiej ziemi zaraził się historycznym bakcylem: wiele lat poświęcił gromadzeniu i opracowywaniu materiałów historycznych, głównie niemieckich. W roku 1991 rozpoczął współpracę z tygodnikiem „Gazeta Powiatowa – Wiadomości Oławskie” i do roku 2003 opublikował ponad setkę artykułów o dziejach każdej praktycznie miejscowości i powiatu oławskiego, o zabytkach tej ziemi, o historii rodzin szlacheckich, które tu mieszkały. Szczególnie interesowały go losy rodziny Wartenburgów i Paula Yorcka von Wartenburga, który wraz z Jamesem von Moltke stworzył antyhitlerowski Krąg z Krzyżowej.
Był Stanisław Borkowski kronikarzem wytrawnym i starannym, a jego artykuły, napisane świetną polszczyzną, to pasjonujące opowieści o ludziach i miejscach. „Historykiem zawodowym nie jestem – pisał w jednym z tekstów Borkowski – więc mogę sobie czasem pozwolić na przypuszczenia, które czynią historię miejscowości bardziej strawną dla zwykłego czytelnika”. I po takim wstępie czytamy historię Niemila, malutkiej wioski na trasie z Oławy do Wiązowa, i okazuje się, że to historia pasjonująca, bo są w niej i dzieje kościoła, i rolników, i trudne losy Polaków i Niemców… W przedstawionym przez autora niewielkim Niemilu jak na dłoni widać dolnośląskie losy.
Zbiór artykułów historycznych Stanisława Borkowskiego„Historia nie z pierwszych stron gazet” ukazał się w dziesiątą rocznicę śmierci autora, dzięki wsparciu z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz lokalnych samorządów, sponsorów, dzięki pracy rodziny i przyjaciół. Powstała książka ważna i bardzo interesująca. Jej wielkim atutem są ilustracje, w tym zdjęcia autorstwa Anny Borkowskiej-Szwarc, córki autora. Z tych zdjęć zresztą, jak i z tekstu „O miłości i pasji, czyli słowem wstępu” widać, że miał kto w rodzinie Borkowskich przejąć pałeczkę sztafety opartej o mądrą fascynację tym terenem, pięknym i ciekawym.
Anita Tyszkowska