Czy samorząd terytorialny w Polsce czekają w najbliższych miesiącach jakieś poważne zmiany? Niektórzy mówią o pozytywnych sygnałach dotyczących między innymi „poluzowania” sposobów realizacji niektórych zadań własnych. Z drugiej strony istnieją obawy przed zaostrzeniem reguł zadłużeniowych.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotowało dokument pn. „Informacja na temat funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Wnioski i planowane inicjatywy rządu w tym zakresie”. W ostatnich dniach marca został on przedstawiony między innymi posłom z Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.
Dobry postulat
W pierwszej kolejności przedstawiciele administracji państwowej chcieliby rozmawiać między innymi o realizacji tzw. klauzuli generalnej w zakresie zadań własnych samorządów. Mówiąc najkrócej, chodzi o to, by zadania własne samorządów mogły być realizowane z większą swobodą. Zamiarem jest urzeczywistnienie zawartej w ustawach ustrojowych, ale nierozwiniętej proceduralnie zasady, że o sposobie realizacji zadań w zakresie nieuregulowanym ustawą decydują organy samorządu terytorialnego. To postulat, który wielokrotnie był wspierany przez samorządowców. Czy teraz, w najbliższej przyszłości, uda się go w pełni zrealizować?
Jak wybierać i na ile?
Kolejnym tematem zaproponowanym do dyskusji, a wskazanym przez resort administracji, są wzajemne relacje między organami stanowiącymi i wykonawczymi w jednostkach samorządu terytorialnego. Pojawił się postulat wzmocnienia roli i pozycji organów wykonawczych w powiatach i województwach. Przekładając to na język skonkretyzowany, chodzi o bezpośrednie wybory starostów i marszałków. Czy jednak takie rozwiązanie pozwoliłoby niektórym włodarzom powiatów efektywnie działać? Czy mieliby szansę na zbudowanie koalicji, która by ich popierała w codziennych działaniach?
Przedstawiciele MSWiA chcą również rozmawiać o ograniczeniu liczby kadencji pełnienia funkcji w organach wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, wybieranych w wyborach bezpośrednich. Mowa jest o dwóch kadencjach, przy czym pojawiają się jednocześnie głosy postulujące ich wydłużenie, na przykład do pięciu lat.
W rozmowie z przedstawicielami resortu administracji posłowie podnosili również kwestię dalszego funkcjonowania powiatów, to jest ich likwidacji bądź wzmocnienia.
W konkluzji sejmowego spotkania przyjęto, że kwestiami wskazanymi przez MSWiA zajmie się podkomisja stała ds. ustroju samorządu terytorialnego.
Długi pod kontrolą
Jednocześnie niedawno Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji poinformowało, że pracuje nad zmianami, które ograniczą niekontrolowane zadłużanie gmin. Podsekretarz stanu w MSWiA Sebastian Chwałek mówił, że projekt zmian będzie przygotowany wspólnie z Ministerstwem Finansów oraz regionalnymi izbami obrachunkowymi.
– MSWiA dostrzega bardzo poważny problem wysokiego poziomu zadłużenia, który występuje w niektórych jednostkach samorządu terytorialnego – podkreślił na posiedzeniu sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej wiceminister Sebastian Chwałek. Jako przykład wymienił m.in. gminę Ostrowice, która zadłużyła się do takiego stopnia, że konieczne było wprowadzenie zarządu komisarycznego. Decyzję tę w sądzie administracyjnym zaskarżył wójt gminy i została ona wstrzymana.
Prawo do zmiany
Jak podkreślił Sebastian Chwałek, pojawiła się potrzeba wprowadzenia zmian prawnych, które zabezpieczyłyby samorządy przed nadmiernym zadłużeniem. Minister poinformował, że proponowane zmiany będą dotyczyły m.in. natychmiastowej klauzuli wykonalności, tak aby odsunąć władze samorządów borykających się z poważnymi problemami finansowymi od dalszego zadłużania. Podkreślił również, że samorządy coraz częściej zadłużają się w tzw. parabankach, narażając się tym samym na wysokie odsetki.
Podsekretarz stanu w MSWiA przypomniał, że kilka tygodni temu odbyło się spotkanie z przedstawicielami samorządowych kolegiów odwoławczych oraz regionalnych izb obrachunkowych. Instytucje zobowiązały się przedstawić propozycje zmian w zakresie swojego funkcjonowania, tak aby usprawnić ich działanie. Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego rozpoczął także prace koncepcyjne nad propozycjami dotyczącymi zarówno regulacji w zakresie funkcjonowania samorządowych kolegiów odwoławczych oraz regionalnych izb obrachunkowych, jak i w zakresie zmian dotyczących korzystania przez samorządy z kredytowania w tak zwanych parabankach.
(tom, mswia)
Pojawił się postulat wzmocnienia roli i pozycji organów wykonawczych w powiatach i województwach. Przekładając to na język skonkretyzowany, chodzi o bezpośrednie wybory starostów i marszałków. Czy jednak takie rozwiązanie pozwoliłoby niektórym włodarzom powiatów efektywnie działać?