Wybory samorządowe odbędą się 7 kwietnia 2024 roku, a ewentualna ich druga tura 21 kwietnia. Kandydat na wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) musi być obywatelem polskim, mającym bierne prawo wyborcze w tych wyborach, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat. Nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje. Prawo zgłaszania kandydatów przysługuje temu komitetowi wyborczemu, który zarejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w danej gminie. W każdym z tych okręgów liczba zarejestrowanych przez ten komitet kandydatów na radnych nie może być mniejsza niż liczba radnych wybieranych w tym okręgu. Organem wykonawczym gminy jest wójt. W gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, organem wykonawczym jest burmistrz. Z kolei w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców organem wykonawczym jest prezydent miasta (takich miast jest w Polsce 107).
Wybory na te samorządowe funkcje są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Za wybranego na wójta, burmistrza, prezydenta miasta uważa się tego kandydata, który w głosowaniu otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzymał więcej niż połowy ważnie oddanych głosów, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie (II tura w tym roku 21 kwietnia). W ponownym głosowaniu wybory dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali największą liczbę ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy więcej niż dwóch kandydatów otrzyma liczbę głosów uprawniającą do udziału w ponownym głosowaniu, o dopuszczeniu kandydata do wyborów w ponownym głosowaniu rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów otrzymał większą liczbę głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa – rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. W losowaniu mają prawo uczestniczenia wszyscy kandydaci lub pełnomocnicy wyborczy ich komitetów wyborczych. Jeżeli którykolwiek z dwóch kandydatów, którzy przejdą do II tury, wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w ponownym głosowaniu bierze udział jeden kandydat. Za wybranego w ponownym głosowaniu (w II turze) uważa się tego kandydata, który otrzymał większą liczbę ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy obaj kandydaci w ponownym głosowaniu otrzymają tę samą liczbę głosów, za wybranego uważa się tego kandydata, który w większej liczbie obwodów głosowania otrzymał więcej głosów niż drugi kandydat. Jeżeli liczby takich obwodów byłyby równe, o wyborze włodarza gminy rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. W losowaniu mają prawo uczestniczenia obaj kandydaci lub pełnomocnicy wyborczy ich komitetów wyborczych.
Kandydatów na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zgłasza się do gminnej komisji wyborczej najpóźniej w 24. dniu przed dniem wyborów, do godz. 16. W tym roku przypada to na 14 marca. Jeżeli w tym terminie nie zostanie zgłoszony żaden kandydat, albo zostanie zgłoszony tylko jeden kandydat, gminna komisja wyborcza niezwłocznie wezwie – przez rozplakatowanie obwieszczeń – do dokonania dodatkowych zgłoszeń. Jeżeli mimo to nie zostanie zarejestrowany żaden kandydat (w wyborach w roku 2018 takiej sytuacji nie było), wyboru wójta, burmistrza lub prezydenta miasta dokona rada gminy bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym. Jeżeli zaś zostanie zarejestrowany tylko jeden kandydat, wybory przeprowadza się.
Kandydata uważa się za wybranego, jeżeli uzyskał w głosowaniu więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jak podaje Państwowa Komisja Wyborcza, w przypadku gdy jeden zgłoszony kandydat nie uzyskał więcej niż połowy ważnie oddanych głosów, wyboru dokonuje rada gminy bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym. Kandydat na wójta (burmistrza lub prezydenta miasta), nie może jednocześnie kandydować na to stanowisko w innej gminie, do rady powiatu czy sejmiku województwa. Może natomiast jednocześnie kandydować do rady gminy, ale tylko tej, w której startuje. Tej samorządowej funkcji nie można łączyć z zatrudnieniem w administracji rządowej, a także z mandatem posła lub senatora.
Sąd Okręgowy w Lublinie nałożył na Miasto Puławy 5 tys. zł grzywny za naruszenia zakazu sądowego dotyczącego korzystania ze szkolnego orlika przy Szkole Podstawowej nr 4 w Puławach przez mieszkańców i dzieci spoza szkoły. Wszystko dlatego, że małżeństwo mieszkające w okolicy złożyło w roku 2018 skargę na hałas i nadmierne oświetlenie z boiska. Sąd zakazał wtedy korzystania z orlika osobom, które nie są uczniami tej szkoły – w tym osobom dorosłym i klubom sportowym. W związku z tym ratusz wybudował w roku 2022 ekrany akustyczne, a później zdecydował o udostępnieniu orlika wszystkim chętnym. Małżeństwo ponownie zgłosiło tę sprawę do sądu, wnioskując o ukaranie gminy grzywną w wysokości 15 tys. zł. Sąd Rejonowy w Puławach oddalił ich wniosek, nie godząc się z tym, że miasto naruszyło zakaz sądowy. Innego zdania był Sąd Okręgowy w Lublinie, nakładając na miasto pięciotysięczną grzywnę, która w przypadku jej niezapłacenia zostanie zamieniona na pięć dni aresztu wobec osoby reprezentującej gminę. Zdaniem prezydenta Puław Pawła Maja wyrok jest absurdalny, bezduszny i bezsensowny. Oświadczył też, że miasto nie zapłaci grzywny, i że jest gotów pójść do aresztu.
Bydgoszcz znalazła się w tym roku w Sieci Miast Kreatywnych UNESCO, do której dołączyło w tym roku 55 miast z całego świata. W całej sieci działa obecnie 350 miast specjalizujących się w różnych dziedzinach. W Polsce w sieci znajdują się już: Kraków (literatura), Katowice (muzyka), Łódź (film), Wrocław (literatura) oraz Gdynia (film).
Podglądacz samorządowy