Parlamentarzyści i samorządowcy przedstawili wiceszefowi Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji propozycje zmian finansowania jednostek samorządu terytorialnego, z których część już przybrała formę projektów ustaw, a część wymaga jeszcze doprecyzowania. Kluczowymi kwestiami są: zmniejszenie luki między subwencją oświatową a wydatkami na edukację ponoszonymi przez samorządy, zmiany w systemie wyrównawczym i kształt podatków lokalnych. Przedstawiciele m.in. Związku Gmin Wiejskich, Unii Miasteczek Polskich i Związku Powiatów Polskich dodatkowo wskazali na potrzebę dywersyfikacji źródeł dochodu, przejęcie w całości wynagrodzeń nauczycieli przez budżet państwa i kategoryzację gmin. W celu przeprowadzenia dogłębnej i sprawniejszej analizy postulowanych kluczowych zmian dla funkcjonowania samorządów – pośród których główną rolę odgrywa system finansowania jednostek samorządu terytorialnego – Parlamentarny Zespół Samorządowy podzielił się na osiem podzespołów ukierunkowanych tematycznie.
• • •
Pod koniec stycznia w Wielkopolskim Urzędzie Marszałkowskim odbył się III Wielkopolski Kongres Samorządowy, podczas którego podpisano 10 postulatów mających zainteresować parlamentarzystów i rząd. Wspomniane postulaty to:
1. Reforma finansów publicznych, której celem będzie stworzenie stabilnych podstaw systemowych pozwalających na prowadzenie efektywnej i autonomicznej lokalnej polityki rozwojowej.
2. Zgodne z rzeczywistością oszacowanie kosztów realizacji zadań oświatowych, przy zapewnieniu stu procent środków finansowych z budżetu państwa na wynagrodzenia nauczycieli oraz ustanowienie pełnej autonomii decyzyjnej organów prowadzących w organizacji pracy jednostek oświatowych i ustalaniu sieci szkół.
3. Zmiana systemu organizacji służby zdrowia, a zwłaszcza realna wycena świadczeń zdrowotnych, których niedoszacowanie w przeważającej większości ośrodków spowodowało olbrzymie zadłużenie placówek, ograniczające efektywną realizację zadań.
4. Wypracowanie modelu systemowych rozwiązań związanych z zagospodarowaniem odpadów komunalnych, w celu wyeliminowania trudności interpretacyjnych, co powinno prowadzić do uchwalenia nowej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – a nie ciągłego jej nowelizowania.
5. Przestrzeganie zasady opiniowania przez samorządy ważnych ustaw wpływających na podstawy funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego poprzez m.in. unikanie przyjmowania szybkich ścieżek legislacyjnych (projektów poselskich ustaw) oraz podejmowanie partnerskiej dyskusji podczas posiedzeń Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
6. Przestrzeganie konstytucyjnej zasady adekwatności środków finansowych do zadań powierzonych samorządom – przy nakreślaniu zasad i modelu realizacji zadań zleconych.
7. Powrót na ścieżkę pogłębiania procesów decentralizacyjnych i utrzymanie dotychczasowych kompetencji jednostek samorządu lokalnego, które – w oparciu o stabilne dochody własne – będą potrafiły sprostać potrzebom społeczności lokalnych. Kierowanie się zasadą pomocniczości w sprawach najistotniejszych, zostawiając decydującą rolę lokalnym organom władzy.
8. Oddanie lokalnym społecznościom swobody dokonania wyborów osób kierujących działaniami lokalnymi, poprzez ustawowe odejście od zasady dwukadencyjności władzy wykonawczej w gminach – co będzie wyrazem demokratycznego upodmiotowienia społeczności lokalnych.
9. Podjęcie dyskusji nad aktualną skalą i formą prowadzonej przez JST sprawozdawczości pod kątem jej użyteczności na rzecz organów centralnych.
10. Powołanie komisji kodyfikacyjnej prawa samorządowego, która przeanalizuje kluczowe ustawy samorządowe, wypracowując propozycje zmian, opiniowane m.in. przez ekspertów reprezentujących różnorodne środowiska związane z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego.
• • •
Kara trzech miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu – taki prawomocny wyrok w Sądzie Rejonowym w Elblągu usłyszał wójt gminy Grunwald Adam Sz., którego oskarżono o przekroczenie uprawnień polegające na ujawnieniu – bez zgody pokrzywdzonych – danych wrażliwych. Sprawa rozpoczęła się w roku 2021, kiedy w gminie Grunwald zawiązała się grupa inicjatywna, która chciała przeprowadzić referendum w sprawie odwołania wójta. Jej członkowie uważali, że powodem zainicjowania referendum jest niemożność porozumienia się wójta z radą gminy. Wójt Adam Sz. napisał wtedy list do premiera Mateusza Morawieckiego, prosząc o rozwiązanie rady, której zarzucał oszustwa i korupcję. W piśmie tym było m.in. o życiu prywatnym radnych – o chorobach i orientacji seksualnej ich dzieci. Jedna z radnych o tym, że jej córka jest lesbijką, dowiedziała się właśnie z tego listu. List wójta został także wysłany do wiadomości prezydenta RP i wicepremiera Jarosława Kaczyńskiego oraz Zbigniewa Ziobry i Mariusza Kamińskiego
• • •
Radna Białej Piskiej (powiat piski, woj. warmińsko-mazurskie) Alicja N. od ponad pół roku sprawuje niezgodnie z prawem swój mandat. W sierpniu 2023 roku radną skazano prawomocnie na karę pozbawienia wolności (sześć miesięcy więzienia w zawieszeniu na dwa lata i 26 tys. zł odszkodowania) za przywłaszczenie ponad 40 tys. zł na szkodę rodzinnych ogródków działkowych. Zgodnie z przepisami osoba skazana takim wyrokiem na karę więzienia traci prawo wybieralności. Jednak od kilku już miesięcy Alicja N. bierze udział w obradach, głosuje nad uchwałami i pobiera dietę. Rada gminy – choć miała taki obowiązek – nie podjęła uchwały o wygaszeniu jej mandatu. Powód okazał się prozaiczny – sąd nie wysłał oficjalnej informacji do rady o zaistnieniu przesłanki o wygaszeniu mandatu.
• • •
Byłego zastępcę prezydenta Gdańska Piotra K. prokuratura oskarżyła o seksualne wykorzystanie zależności wobec małoletniego, a zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa złożono w roku 2021, gdy nie pełnił już żadnej funkcji w Urzędzie Miejskim w Gdańsku (złożył dymisję ze stanowiska w magistracie w roku 2020). Za to przestępstwo grozi kara pozbawienia wolności do lat pięciu. Z uwagi na charakter występku sprawa będzie odbywała się za zamkniętymi drzwiami.
Podglądacz samorządowy