To właśnie stąd wywodzi się idea polskiej państwowości. Według zapisów średniowiecznych już w X wieku Gniezno było najistotniejszym ośrodkiem władzy związanym z rodem Piastów. To miejsce koronacji pięciu królów Polski – Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Bolesława Śmiałego, Przemysława II i Wacława II.
Niezwykła legenda o Lechu, Czechu i Rusie opisuje niknące w pomroce dziejów początki pewnego miasta. Dawno temu, gdy trzej bracia podróżowali przez puszcze w poszukiwaniu ziemi, na której mogliby się osiedlić, oczom ich ukazał się uroczy krajobraz: rozległa dolina okolona pagórkami i oblana wieńcem niewielkich jezior. Na najwyższym wzgórzu, na starym samotnym dębie, orzeł miał swoje gniazdo. Urzeczony tym widokiem Lech rzekł: „Tego orła białego przyjmuję za godło ludu swego, a wokół dębu zbuduję gród swój i od orlego gniazda Gniezdnem go nazwę”. I Lech osiadł wraz ze swym ludem, zaś Czech podążył na południe, a Rus na wschód… Wkrótce potem Lech wybudował tu swój gród i stał się założycielem dynastii piastowskiej, z której wywodziło się sześciu królów Polski.
Nie samą przeszłością żyje jednak Gniezno. Jest to miasto otwarte także na dzień jutrzejszy. Można się o tym przekonać chociażby odwiedzając działające tu uczelnie czy biorąc udział w organizowanych cyklicznie różnorakich festiwalach i imprezach dostarczających turystom niezapomnianych wrażeń.
Nieodzownym punktem na trasie wyprawy po Gnieźnie jest katedra gnieźnieńska – miejsce koronacji pierwszych pięciu królów Polski – majestatycznie wznosząca się na Wzgórzu Lecha. Obecna gotycka trójnawowa budowla otoczona wieńcem kaplic pochodzi z XIV i XV wieku i jest trzecim kościołem wzniesionym w tym miejscu. Ozdobą budowli są dwie potężne wieże z barokowymi hełmami; przy południowej znajduje się dawne główne wejście, w którym eksponowane są sławne Drzwi Gnieźnieńskie.
Niemal od tysiąca lat z katedrą związany jest kult św. Wojciecha. Do jego grobu pielgrzymowali: Otton III, Bolesław Chrobry, Władysław Jagiełło, Jan Olbracht i Zygmunt III Waza. We wnętrzu katedry wzrok przyciąga srebrna trumna z relikwiami św. Wojciecha. W podziemiach zobaczyć można fragmenty murów bazyliki Mieszka I.
Ozdobą katedry są sławne Drzwi Gnieźnieńskie, jeden z ważniejszych zabytków plastyki romańskiej w Europie, ilustrujące żywot św. Wojciecha. Wykonane są z brązu, a pochodzą z drugiej połowy XII wieku. W osiemnastu kwaterach Drzwi ukazane są niezwykłe, płaskorzeźbione sceny z życia i męczeńskiej śmierci św. Wojciecha. Otoczone są bordiurami przedstawiającymi roślinność z wplecionymi w nią różnymi motywami. Zostały tam umieszczone postacie ludzkie, gady, twory fantastyczne, ptaki i inne zwierzęta. Warto wspomnieć, że na używanym dziś banknocie dwudziestozłotowym widnieje fragment tego ornamentu.
Przechadzając się gnieźnieńskim Rynkiem czy deptakiem warto pamiętać, że w miejscu dzisiejszej starówki pierwotnie istniała wspaniała osada targowa. Po otrzymaniu przez Gniezno praw miejskich około 1235 roku miejsce to stało się centrum miasta lokacyjnego. Sam Rynek w średniowieczu otoczony był murami. Ich pozostałości można oglądać przy ul. Farnej. Obecny charakter centrum miasta zapoczątkowali pruscy zaborcy w 1819 roku, kiedy to miasto odbudowywano po wielkim pożarze. Wokół Rynku ocalały wtedy tylko dwa budynki, które zostały od podstaw odrestaurowane w 1980 roku. Zabudowę Rynku cechuje duże zróżnicowanie architektoniczne. W obrębie starówki znajdują się także dwa kościoły: Świętej Trójcy oraz oo. Franciszkanów.
Miasto Świętego Wojciecha kryje w sobie wiele tajemnic. Aby je odkryć, koniecznie należy je odwiedzić. Wszelkie informacje potrzebne do zorganizowania ciekawej, historycznej wyprawy do pierwszej stolicy Polski można znaleźć na stronie internetowej www.gniezno.eu lub na www.facebook.com/PierwszaStolicaPolski.