W tym miesiącu mija 15 lat od powołania we Wrocławiu oddziału Związku Szlachty Polskiej. W ramach jubileuszowych spotkań czeka nas między innymi otwarta konferencja historyczna, która ma przybliżyć znaczenie stanu szlacheckiego w historii Polski.
Szlachta polska po 1918 roku nie podjęła próby stworzenia jednolitej i zwartej organizacji, choć w dwudziestoleciu międzywojennym takie szanse istniały, choćby ze względu na spore możliwości materialne jej przedstawicieli, a zwłaszcza ziemiaństwa i elit politycznych, wywodzących się z najlepszych rodów szlacheckich. Było jednak kilka ciekawych inicjatyw, jak i masowych organizacji, w których przedstawiciele szlachty polskiej odgrywali rolę dominującą.
Po 1945 roku sytuacja rodów szlacheckich stała się mocno skomplikowana, a sięganie do ich tradycji nie mieściło się w „historycznym kanonie realnego socjalizmu”. Wszystko zmieniło się na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego stulecia.
Idea powołania do życia Związku Szlachty Polskiej narodziła się w 1990 roku w Gdańsku, natomiast samo stowarzyszenie zostało zarejestrowane w 1995 roku. Pomysłodawcą Związku i pierwszym jego prezesem w latach 1995-1999 był Ireneusz Stanisław Osiński. W latach 1999-2004 funkcję tę pełnił Wacław Podbereski. Po nim, w latach 2004-2008, prezesem był współzałożyciel ZSzP Marcin Michał Wiszowaty. Prezesem IV kadencji (lata 2008–2013) był i na V kadencję (od 2013 roku) wybrany został Henryk Grocholski. Obecnie siedziba główna Związku mieści się w Warszawie. ZSzP posiada również regionalne oddziały – w Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Krakowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu.
– Związek Szlachty Polskiej jest organizacją społeczno-kulturalną zrzeszającą szlachtę dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Związek stawia sobie za cel przede wszystkim: integrację i reprezentację środowiska szlacheckiego, ochronę dobrego imienia szlachty Rzeczypospolitej Wielu Narodów, opiekę nad zabytkami kultury szlacheckiej, popularyzację i promowanie kultury, dorobku i najlepszych tradycji szlacheckich, krzewienie etosu rycerskiego. Stowarzyszenie skupia zarówno potomków drobnej szlachty, jak i przedstawicieli zamożnych i znaczących rodów szlacheckich. Do Związku należy obecnie około 500 osób reprezentujących prawie 300 rodów szlacheckich. Członkowie ZSzP niejednokrotnie odgrywają aktywną rolę w życiu kulturalnym, naukowym oraz biznesowym współczesnej Polski – mówi prezes Oddziału Wrocławskiego Adam Biliński herbu Sas.
Członkiem Związku może zostać tylko osoba pochodzenia szlacheckiego w linii męskiej, a więc syn lub córka ojca – szlachcica. Kandydaci przyjmowani są jedynie w oparciu o prawo ziemskie I Rzeczypospolitej. Podkreślenia wymaga fakt, iż Związek Szlachty Polskiej w żadnym stopniu nie jest organizacją uzurpatorską, nie nadaje i nie odbiera szlachectwa czy tytułów arystokratycznych i odcina się od organizacji, które uważa za uzurpatorskie.
Związek nie jest związany z żadną opcją polityczną. Współpracuje z innymi tego typu organizacjami w kraju i za granicą, w szczególności takimi jak: Instyut Saint Georges pour la Noblesse z Francji, Instytut Fernando el Catolico z Saragossy w Hiszpanii, Rosyjskie Zgromadzenie Szlacheckie z Moskwy, Związek Szlachty Białoruskiej z Mińska. W kraju zaś ma kontakty i współdziała z niezależnymi organizacjami rodowymi. Przede wszystkim zaś rozwija współpracę ze Związkiem Polskich Kawalerów Maltańskich, z fundacją Pomoc Maltańska, Polskim Towarzystwem Ziemiańskim i Polskim Towarzystwem Heraldycznym.
Oddział Wrocławski ZSzP został powołany do życia 10 czerwca 1999 roku, z inicjatywy Mieczysława Kopeć herbu Kroje, który został jego pierwszym prezesem. Oddział liczy obecnie około 30 osób.
– Ponieważ w czerwcu 2014 roku przypada XV-lecie istnienia Oddziału Wrocławskiego Związku Szlachty Polskiej, nasza organizacja planuje uczcić ten jubileusz otwartą konferencją historyczną na tematy związane ze szlachtą, którą chcemy zorganizować 28 czerwca – mówi prezes Oddziału Wrocławskiego Adam Biliński.
* * *
Jubileuszowa Konferencja Historyczna pt. „Szlachta Rzeczypospolitej” odbędzie się 28 czerwca 2014 roku w godz. od 11 do 15. Miejsce: Ossolineum, Sala Konferencyjna, Wrocław, ul. Szewska 37
PROGRAM KONFERENCJI:
Otwarcie: w imieniu organizatora, Związku Szlachty Polskiej Oddziału we Wrocławiu – Adam Biliński – prezes Oddziału
w imieniu współorganizatora, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich – dr Adolf Juzwenko – dyrektor
w imieniu patrona, Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego – prof. Filip Wolański – zastępca dyrektora
Wstęp i prowadzenie:
Piotr Szymon Łoś (Związek Szlachty Polskiej)
Czy współczesnej Polsce potrzebna jest tradycja szlachecko-ziemiańska?
Referaty:
dr Magdalena Zimerman – Związki Lubomirskich z Dolnym Śląskiem
Aleksandra Ziober (Instytut Historyczny, Uniwersytet Wrocławski) – Sapiehowie czerejscy – pochodzenie rodu i jego wybitni przedstawiciele w XVII wieku
dr Małgorzata Pach-Galik – Ród Małachowskich – linia młodsza Nałęczów Małachowskich
prof. Dariusz Rolnik (Wicedyrektor Zakładu Historii Nowożytnej, Uniwersytet Śląski w Katowicach) – Szlachta wobec „targowicy”
Adam Pszczółkowski (Związek Szlachty Polskiej) – Wywody szlachectwa w deputacji litewsko-wileńskiej
dr Piotr Galik (Zakład Narodowy im. Ossolińskich) – Oddziały „szlacheckie” w pułkach II Rzeczypospolitej
Panel dyskusyjny:
prof. Filip Wolański – Zastępca Dyrektora Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego
prof. Marek Cetwiński – Kierownik Zakładu Historii Starożytnej
i Średniowiecznej, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie
prof. Zdzisław Julian Winnicki – Dyrektor Instytutu Studiów Międzynarodowych i Kierownik Zakładu Badań Wschodnich Uniwersytetu Wrocławskiego
prof. Sławomir Górzyński – Prezes Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, Uniwersytet w Opolu
PROGRM KONCERTU:
Joanna Trzaska – skrzypce i Wiktor Szymajda – fortepian
w repertuarze:
– Aleksander Zarzycki – Mazurek
– Henryk Wieniawski – I i II cz. z II Koncertu Skrzypcowego d-moll op 22
– Michał Kleofas Ogiński – Polonez a-moll „Pożegnanie ojczyzny”
(tom)