Jak co roku, w lipcu dziennik „Rzeczpospolita” ogłosił na swoich łamach, które samorządy są w Polsce najgospodarniejsze, najskuteczniej pozyskują i najlepiej wydają zewnętrzne środki finansowe oraz które gminy są najbardziej innowacyjne.
Większość gmin z ogólnopolskiego rankingu „Rzeczpospolitej” (tzw. Złotej Setki) przygotowuje się do pozyskiwania środków unijnych z nowego programowania 2014-2020. Trzeba działać strategicznie, aby w odpowiednim czasie mieć pieniądze na wkład własny, dlatego gminy tną wydatki. Pula pieniędzy w nowym programowaniu będzie podobna jak w latach 2007-2013, unijne środki warto wydać mądrze, bowiem po roku 2020 brukselskie wsparcie będzie dla Polski znacznie mniejsze.
Warto podkreślić, że ubiegły rok udało się naszym gminom i miastom zakończyć z rekordowo niskim deficytem, a wiele samorządów wypracowało pierwszą od lat nadwyżkę – na przykład w Gdańsku wyniosła ona 146 mln zł. Gminy ograniczają najczęściej wydatki inwestycyjne i w roku 2013 wszystkie polskie samorządy wydały na rozwój prawie 10 mld zł – ponad 20 proc. mniej niż w najlepszym pod tym względem roku 2011.
Samorządy skutecznie zaciskają pasa pod fundusze unijne, ale czują się osamotnione w swoich działaniach. Rząd nie rekompensuje im ubytków w dochodach z tytułu obniżek stawek podatkowych, a do tego corocznie obciąża je obowiązkami, jednocześnie nie zapewniając pełnego ich finansowania. Najuciążliwszą kulą u samorządowej nogi jest finansowanie oświaty. Samorządy domagają się, aby rząd poprawił system ich finansowania, lecz – jak do tej pory – bezskutecznie, więc jest to głos wołającego na puszczy.
Tegoroczny ranking jest dziesiątym, jubileuszowym, dlatego dodatkowo wybrano najgospodarniejszych laureatów dziesięciolecia. W kategorii miast na prawach powiatu najlepiej wypadły: Poznań, Sopot, Gdańsk, Wrocław i Gdynia. W kategorii gmin miejskich i miejsko-wiejskich: Dzierżoniów, Kołobrzeg, Kórnik, Dobczyce i Grodzisk Mazowiecki. W kategorii gmin wiejskich: Świdnica (lubuskie), Zabierzów, Zielonki, Morawica i Konopiska.
W tegorocznym rankingu najgospodarniejszych samorządów w kategorii miast na prawach powiatu w pierwszej dziesiątce uplasowały się: Gdańsk, Wrocław, Sopot, Poznań, Rzeszów, Toruń, Gliwice, Kraków, Łódź i Olsztyn. W kategorii gmin miejskich i miejsko-wiejskich: Krasnystaw, Karpacz, Polanica-Zdrój, Błonie, Ustka, Mszczonów, Gołańcz, Zator, Goleniów i Krotoszyn. W kategorii gmin wiejskich: Świdnica (lubuskie), Ożarowice, Ustka, Polska Cerekiew, Stepnica, Dębica, Postomino, Gorlice, Duszniki i Cekcyn.
Do końca maja 2014 roku samorządy pozyskały 83,7 mld zł z UE, więcej dostały tylko przedsiębiorstwa – 87,2 mld zł. W rankingu „Europejski Samorząd”, wyróżniającym najlepiej pozyskujących i wydających środki unijne, w kategorii miast na prawach powiatu najlepiej wypadły: Przemyśl, Dąbrowa Górnicza, Toruń, Gdańsk, Kielce, Tarnobrzeg, Lublin, Piotrków Trybunalski, Szczecin i Białystok. W kategorii gmin miejskich i miejsko-wiejskich: Szczawnica, Krynica Morska, Białobrzegi, Frombork, Nowe Warpno, Szczuczyn, Stalowa Wola, Zagórz, Frampol i Biłgoraj. W kategorii gmin wiejskich: Ożarowice, Bukowina Tatrzańska, Nieporęt, Firlej, Fałków, Baćkowice, Wilków, Zakrzew, Łańcut i Gorzków.
Aż dwie trzecie miast i jedna czwarta gmin wiejskich wdrożyły plan gospodarki niskoemisyjnej, a ponadto coraz bardziej wspierana jest zielona energia. W rankingu wyróżniającym najnowocześniejsze samorządy w kategorii innowacyjnych miast na prawach powiatu czołowe miejsca zajęły: Poznań, Świnoujście, Katowice, Łódź, Rybnik, Gliwice, Lublin, Toruń, Zabrze i Nowy Sącz. W kategorii innowacyjnych gmin miejskich i miejsko-wiejskich: Krasnystaw, Kańczuga, Sianów, Krotoszyn, Siewierz, Miejska Górka, Pieńsk, Rejowiec Fabryczny, Strumień i Żabno. W kategorii innowacyjnych gmin wiejskich: Stepnica, Iława, Świdnica (lubuskie), Ożarowice, Dębica, Koszyce, Sławno, Wola Uhruska, Brzozie i Gołuchów.
H.S.