czwartek, 28 marcaKrajowy Przegląd Samorządowy
Shadow

Miasto i jego obywatele. Zgorzelec i Görlitz 1945-1989

Nauczycielka Zygfryda Otwinowska, ksiądz Józef Rogoż, działacz społeczny Willy Leisten, żona polskiego oficera Helga Kantorska z d. Barth – to tylko niektórzy z bohaterów tej wystawy. Wszystkich ich łączy działalność na rzecz pojednania polskiej i niemieckiej społeczności mieszkającej w podzielonym po wojnie Zgorzelcu i Görlitz. Wystawa pokazująca biografie nonkonformistycznych mieszkańców to pierwsza próba przedstawienia losów tego miasta w latach 1945-1989.

W katalogu wystawy jej autor dr Kazimierz Wóycicki pisze: „Odwaga cywilna, postawa obywatelska oraz dążenie do wolności – to główne tematy tej wystawy. Koncentruje się ona na wybranych sylwetkach obywateli obu części miasta, którzy wbrew monopolizacji życia publicznego przez ówczesne władze wykazywali się samodzielnością w myśleniu i działaniu. Zasłużyli się także dla polsko-niemieckiego dialogu obu społeczności miasta, podzielonego przez lata trudną granicą”.

Jedną z takich osób była nauczycielka Zygfryda Otwinowska, która zaraz po II wojnie światowej podjęła pracę w szkole w ówczesnych Zgorzelicach. W prowadzonej przez siebie placówce zorganizowała klasy także dla dzieci niemieckich, które jeszcze nie zostały przesiedlone. Za to właśnie, mimo jej ogromnych zasług, została zwolniona z pracy i zmuszona do opuszczenia Zgorzelca. Ksiądz Józef Rogoż za swoją działalność trafił do więzienia, natomiast niemiecki działacz społeczny Willy Leisten był prześladowany przez NKWD i zmarł w sowieckim obozie koncentracyjnym.

W przygotowaniu wystawy uczestniczyli uczniowie i nauczyciele z obu stron Nysy Łużyckiej. Wspólnie z naukowcami oraz świadkami historii pracowali w tak zwanych laboratoriach historycznych, poświęconych historii miasta i losom swoich rodzin. Wystawa, korzystając z archiwów polskich i niemieckich, pokazuje też liczne prywatne materiały archiwalne, dotychczas całkowicie nieznane. Prezentacji towarzyszy obszerna książka-kronika Zgorzelca i Görlitz „Dom nad Nysą”.

Wystawa powstała w ramach projektu EWT Saksońskiej Agencji Oświatowej „Działalność obywateli na rzecz wolności. Odwaga cywilna w warunkach dyktatury. Saksonia i Dolny Śląsk w latach 1945-1989” w ramach konkursu na „Modelowy projekt współpracy polsko-niemieckiej”. Projekt został nagrodzony przez Federalne Ministerstwo Komunikacji, Budownictwa i Rozwoju Miast Republiki Federalnej Niemiec oraz Ministerstwo Infrastruktury Rzeczypospolitej Polskiej.